Życie emocjonalne to bogata sfera. Część osób upatruje emocjach ważnego czynnika w codziennym życiu i dba o rozwój życia emocjonalnego. Znaczny odsetek ludzi stara się stłamsić wpływ emocji na swoje postępowanie, uważając emocje za mniej ważne od rozumu i rozsądku. Emocje, nawet, jeśli z rozsądkiem nie mają wiele wspólnego, są dziedzictwem kulturowym, zdolnością adaptacyjną i ich znajomość jest bardzo przydatną w życiu wiedzą. Rozum w celu podjęcia określonego działania wymaga czasu – podczas, gdy emocje natychmiast mobilizują do konkretnych czynności, często mimowolnie i z minimalnym udziałem świadomości. Na przykład, emocja strachu powiązana jest z zagrożeniem i skutkiem jej występowania jest zwiększony przepływ krwi z różnych narządów do nóg – dzięki czemu w razie konieczności możliwa jest jak szybka ucieczka.
Jednym z głównych tematów podejmowanych przez badaczy emocji, jest chęć ich usystematyzowania. Pojawia się pytanie, czy emocje są uniwersalne, czy istnieją emocje podstawowe? A jeśli tak, to jakie i czemu mają służyć. Głównym badaczem z tej dziedziny jest Paul Ekman, który przez 30 lat prowadził badania nad zachowaniami niewerbalnymi w Ameryce Południowej, Japonii, Izraelu, na Nowej Gwinei, w Związku Radzieckim, w Europie i USA. Ekman obserwował członków wyizolowanych kultur, badał czy tak samo odbierają i wyrażają pewne emocje. Skupiał się głównie na kontakcie wzrokowym, spojrzeniu i gestom rąk oraz ramion. Odkrył, że istnieje grupa emocji uniwersalnych dla różnych kultur i ras, tak samo wyrażanych i występujących w podobnych sytuacjach. W 1972 Ekman podał listę podstawowych emocji: gniew, zaskoczenie, niesmak, strach, szczęście i smutek. W latach dziewięćdziesiątych lista ta uległa rozszerzeniu.
Bliski teorii Ekmana jest inny badacz, Michael Argyle. Jego zdaniem symptomami emocji są zachowania niewerbalne uzewnętrznione za pośrednictwem brwi, czoła, oczu, nosa, warg, brody, szczeliny ust i dolnej szczęki. Z pomocą tych elementów ciała, człowiek może uzewnętrznić sześć grup emocji: 1. miłość, uszczęśliwienie, radość; 2. zdziwienie; 3. strach, cierpienie; 4. gniew, wściekłość, zdecydowanie; 5. niesmak, wstręt; 6. lekceważenie i pogardę.
Inną klasyfikuję emocji przedstawił Robert Plutchik. Uznał, że mamy do czynienia z ośmioma ewolucyjnie rozwiniętymi podstawowymi emocjami – są one wrodzone i mają na celu pomoc w przetrwaniu. Natomiast emocje złożone są mieszanką emocji pierwotnych, która doprowadza do kombinacji uczuć powodujących rozmaite przeżycia. Plutchik obrazuje swoją teorię na podstawie trójwymiarowego diagramu, w którym emocje podstawowe przyjmują określone kolory. Wymiar pionowy to intensywność, natomiast poziomy odzwierciedla stopień podobieństwa.
Ciekawostką związaną z badaniem emocji podstawowych i możliwością ich wykorzystania w codziennym życiu oraz w biznesie jest popularny serial „Lie to me”. W kolejnych odcinkach tego serialu pokazane są zmagania grupy psychologów, którzy uczestniczą w śledztwach i aferach politycznych służąc radą, na podstawie oceny mikroekspresji i dobrze zbadanych przez psychologię zachowań, m.in. języka ciała i gestów. Inspiracją powstania tego serialu oraz pierwowzorem głównej postaci serialu doktora Cala Lightmana (w tej roli Tim Roth) były badania i życiorys Paula Ekmana. Oficjalna strona serialu: http://www.fox.com/lietome/
Bibliografia:
Argyle, M. (1981). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Ekman, P., Davidson, R.J.(red) (1998). Natura emocji. Gdańsk: GWP.